Μια ιστορική σύνοδος ειρήνης διεξάγεται σήμερα στην Ουάσιγκτον, με πρωταγωνιστή τον Ντόναλντ Τραμπ και τη συμμετοχή των ηγετών της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, σε μια προσπάθεια να μπει οριστικό τέλος σε μια από τις πλέον πολύχρονες και αιματηρές συγκρούσεις του μετασοβιετικού χώρου.
Η πολυαναμενόμενη «τελετή υπογραφής ειρήνης» μεταξύ του Αζέρου προέδρου Ιλάμ Αλίεφ και του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν θα πραγματοποιηθεί στον Λευκό Οίκο, παρουσία του πρώην Αμερικανού προέδρου. Ο ίδιος ο Τραμπ ανακοίνωσε χθες, Πέμπτη, μέσω του Truth Social, τη συμμετοχή του στη διαδικασία, κάνοντας λόγο για «ιστορική επιτυχία» και χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του ως τον πρώτο ηγέτη που κατόρθωσε να επιτύχει ειρήνη μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων εθνών.
Πριν από την τριμερή συμφωνία, ο Τραμπ θα υπογράψει χωριστά διμερείς συμφωνίες με κάθε πλευρά, ως ένδειξη στρατηγικής σύμπραξης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί η πληροφορία,σύμφωνα με την οποία στο πλαίσιο της συμφωνίας προβλέπεται η δημιουργία ενός διαδρόμου 43 χιλιομέτρων εντός αρμενικού εδάφους, που θα φέρει την ονομασία «Οδός Τραμπ για τη διεθνή ειρήνη και ευημερία» ή TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity), αποδίδοντας στον πρώην πρόεδρο προσωπικό συμβολισμό για τον ρόλο του στη διαδικασία.Σύνοδος ειρήνης υπό τον Τραμπ: Ο διάδρομος Ζανγκεζούρ, η στρατηγική συμφωνία και οι σκιές της Αρμενίας
Μια ιστορική σύνοδος κορυφής διεξάγεται στον Λευκό Οίκο, υπό την αιγίδα του Ντόναλντ Τραμπ, με στόχο τον τερματισμό της πολύχρονης σύγκρουσης ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Οι ηγέτες των δύο χωρών, Ιλχάμ Αλίγιεφ και Νικόλ Πασινιάν, αναμένεται να υπογράψουν κοινή δήλωση ειρήνης, η οποία συνοδεύεται από διμερείς συμφωνίες με τις ΗΠΑ, επανακαθορίζοντας τη γεωπολιτική εικόνα στον Νότιο Καύκασο.
«Ανυπομονώ να φιλοξενήσω μια ιστορική σύνοδο κορυφής ειρήνης», δήλωσε ο Τραμπ μέσω Truth Social, ανακοινώνοντας τις διμερείς συμφωνίες που θα περιλαμβάνουν οικονομική συνεργασία και επενδύσεις στον στρατηγικό διάδρομο διέλευσης που διασχίζει την αρμενική επαρχία Ζανγκεζούρ.
Η συμφωνία προβλέπει την παραχώρηση αποκλειστικών δικαιωμάτων ανάπτυξης για 99 χρόνια στις ΗΠΑ επί του διαδρόμου, ο οποίος θα συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με τον απομονωμένο θύλακα Ναχιτσεβάν. Ο διάδρομος —που αποκτά το συμβολικό όνομα TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity)— θα φιλοξενήσει σιδηροδρομικές γραμμές, αγωγούς ενέργειας και οπτικών ινών, με ενδεχόμενη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν πως η επίλυση του ζητήματος του διαδρόμου αποτέλεσε το «κλειδί» για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, οι ΗΠΑ θα άρουν τους περιορισμούς αμυντικής συνεργασίας με το Αζερμπαϊτζάν, αίροντας άρθρο του Νόμου Υποστήριξης της Ελευθερίας του 1992, το οποίο απαγόρευε άμεση στρατιωτική βοήθεια λόγω της σύγκρουσης.
Η σύνοδος του Λευκού Οίκου σηματοδοτεί το αποκορύφωμα των διπλωματικών προσπαθειών δεκαετιών, καθώς η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να συμφωνούν για πρώτη φορά σε κοινή διμερή δήλωση. Και οι δύο χώρες θα αποχωρήσουν από την Ομάδα Μινσκ του ΟΑΣΕ, της οποίας η μεσολαβητική παρουσία είχε αμφισβητηθεί έντονα μετά τον πόλεμο του 2020 και την de facto απώλεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από την αρμενική πλευρά.
Ωστόσο, η συμφωνία έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την αρμενική διασπορά στις ΗΠΑ. Δεν προβλέπεται καμία πρόνοια για τους εκτοπισμένους Αρμένιους του Αρτσάχ ή για τους αιχμαλώτους πολέμου, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για την απουσία όρων δικαιοσύνης και λογοδοσίας.
«Η πραγματική ειρήνη δεν μπορεί να χτιστεί χωρίς δικαιοσύνη», δήλωσε ο Άλεξ Γκαλίτσκι από την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Αμερικής. «Μια συμφωνία που επιβραβεύει την επιθετικότητα του Αζερμπαϊτζάν και αρνείται την κυριαρχία της Αρμενίας υπονομεύει κάθε προσπάθεια για βιώσιμη λύση».
Η τελική συμφωνία μένει να υπογραφεί, αλλά οι δηλώσεις των αξιωματούχων υποδηλώνουν ότι η διαδικασία έχει εισέλθει στο καθοριστικό της στάδιο. Όπως σχολίασε χαρακτηριστικά ένας από αυτούς: «Αύριο είναι η χειραψία για τη σύνταξη της επιταγής. Μένει να υπογράψουμε τη σύμβαση και να την εξαργυρώσουμε».
