Στον Ισημερινό, οι πολίτες καλούνται σε ένα καθοριστικό δημοψήφισμα που αφορά τέσσερα ζητήματα: επιστροφή ξένων στρατιωτικών βάσεων, δημιουργία νέου Συντάγματος, διακοπή κρατικής χρηματοδότησης στα κόμματα και μείωση των μελών του κοινοβουλίου. Η συμμετοχή είναι υποχρεωτική, ενώ η διαδικασία διεξάγεται μέσα σε κλίμα έντονης βίας και γεωπολιτικής αναταραχής, με τις ΗΠΑ να έχουν αυξήσει τις επιχειρήσεις κατά της διακίνησης ναρκωτικών στην περιοχή.
Ο πρόεδρος Ντανιέλ Νομπόα, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2023 και υποστηρίζεται από την Ουάσινγκτον, προσπαθεί να κερδίσει τη στήριξη των πολιτών για τις σκληρές πολιτικές του κατά του οργανωμένου εγκλήματος. Παρά την αυστηρότητα των μέτρων, η εγκληματικότητα παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ενώ οι δικαστικές αρχές έχουν μπλοκάρει αρκετές πρωτοβουλίες του, επικαλούμενες προστασία βασικών δικαιωμάτων.
Η στρατηγική του Νομπόα περιλαμβάνει την ανάπτυξη στρατού και αστυνομίας στους δρόμους και τις φυλακές, θεαματικές επιχειρήσεις κατά των καρτέλ και έντονη προβολή στα κοινωνικά δίκτυα, συχνά με πρακτικές που θυμίζουν άλλους νεαρούς ηγέτες της Λατινικής Αμερικής. Η κυβέρνηση τονίζει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ και διεθνείς οργανισμούς ως απαραίτητη για την αντιμετώπιση της διασυνοριακής εγκληματικότητας, με τις στρατιωτικές βάσεις να αποτελούν δείγμα αυτής της προσέγγισης.
Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος επιδιώκει αλλαγές στο ισχύον Σύνταγμα, που θεωρεί ανεπαρκές απέναντι σε εγκληματικές ενέργειες, προτείνοντας ένα νέο κείμενο με λιγότερα άρθρα και διαφορετική οργάνωση του κράτους. Κριτικοί υποστηρίζουν ότι οι αλλαγές στο Σύνταγμα δεν θα βελτιώσουν ουσιαστικά την ασφάλεια και ότι η πραγματική πρόθεση είναι η ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα και η αναδιάρθρωση της κρατικής διοίκησης.
