Ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γεώργιος Παπανδρέου, δημοσίευσε ένα άρθρο στην γαλλική εφημερίδα Liberation, στο οποίο εκφράζει τις απόψεις του για την πραγματική σημασία των Ολυμπιακών Αγώνων. Στο άρθρο αυτό, ο Παπανδρέου αναλύει την ιστορική και φιλοσοφική προέλευση των Αγώνων, υπογραμμίζοντας την αξία της ειρήνης και της συνεργασίας που ενσωματώνουν, και συγκρίνει τους Ολυμπιακούς Αγώνες με τη Ρωμαϊκή Αρένα, τονίζοντας τις βαθιές διαφορές στις αξίες και τα μηνύματα που μεταφέρουν.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο του άρθρου:
Γιατί Ολυμπιακοί Αγώνες;
Καθώς παρακολουθούμε τις συναρπαστικές προσπάθειες των αθλητών μας στο Παρίσι, μιας πόλης ασύγκριτης ομορφιάς που φιλοξενεί με υπερηφάνεια ένα πανόραμα πολιτιστικών εκδηλώσεων και ζωντανών τελετών κατά τη διάρκεια των αγώνων, ας κάνουμε μια απλή ερώτηση: «Γιατί Ολυμπιακοί Αγώνες;»
Αν πιστεύετε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα μεγάλο ψυχαγωγικό θέαμα, μια προωθητική ευκαιρία για τους χορηγούς ή μια στιγμή εθνικής υπερηφάνειας καθώς οι σημαίες μας υψώνονται, δεν θα είχατε άδικο. Ωστόσο, αυτή η οπτική παραλείπει το πραγματικό νόημα της παράδοσης, της αξίας και των δυνατοτήτων των Ολυμπιακών Αγώνων.
Μεταξύ των πολυάριθμων αγώνων που διοργάνωναν οι αρχαίοι Έλληνες, ένας ξεχώρισε: οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Εγαθιδρύθηκαν με τη συμβουλή των σοφών γυναικών του Μαντείου των Δελφών, ως Συμφωνία Ειρήνης. Όλοι οι συμμετέχοντες και οι πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας υποσχέθηκαν να παύσουν τις συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Η συνθήκη αυτή, η οποία τηρήθηκε για 1.100 χρόνια, αποτελεί τη μακροβιότερη συνθήκη ειρήνης στην ανθρώπινη ιστορία. Ωστόσο, αυτοί οι αγώνες εγκαταλείφθηκαν καθώς εμφανίζονταν νέες θρησκείες που θεωρούσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως παγανιστικό γεγονός που τιμούσε τον Δία, έναν θεό που είχε πέσει σε ανυποληψία.
Χιλιάδες χρόνια αργότερα, η αρχαία ελληνική ιστορία και φιλοσοφία προκάλεσαν μια επανάσταση στη σκέψη, τον Διαφωτισμό. Εμπνευσμένος από αυτόν, ένας Γάλλος, ο Πιερ ντε Κουμπερτέν, μαζί με τους Έλληνες ομολόγους του τον Βικέλα, τον Παλαμά, και πολλούς βραβευμένους νομπελίστες της εποχής, ξεκίνησαν την αναβίωση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896. Αυτοί οι πρωτοπόροι ενσωμάτωσαν την αρχαία έννοια της ειρήνης και της Ολυμπιακής Εκεχειρίας στους σύγχρονους αγώνες. Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων είχε ως στόχο την προώθηση της ειρήνης, του διεθνισμού και της διαπολιτισμικής συνύπαρξης. Προωθούσε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με την καλλιέργεια τόσο του μυαλού όσο και του σώματος, κρίσιμα συστατικά για την ιδιότητα του ενεργού και συμμέτοχου πολίτη.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημασία της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, πρέπει να συγκρίνουμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες με τη Ρωμαϊκή Αρένα. Και τα δύο ήταν δημόσια θεάματα. Ωστόσο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες προωθούσαν την ειρήνη και την ενότητα, με την επευφημία των καλύτερων επιδόσεων στον αθλητισμό και στην τέχνη, όπου οι αθλητές αγωνίζονταν με ασφάλεια και αμοιβαίο σεβασμό. Οι Αγώνες καλλιέργησαν τον σεβασμό στο «κράτος δικαίου» με απαράβατους κανόνες δίκαιων αγώνων μεταξύ ελεύθερων πολιτών, εγγυητές των οποίων ήσαν εκπαιδευμένοι διαιτητές. Οι συμμετέχοντες αθλητές και οι νικητές τιμούνταν με στεφάνια από κλαδιά αγριελιάς, δοξάζονταν με ποιήματα και αγάλματα.
Αντίθετα, η Αρένα επικεντρώθηκε στην ψυχαγωγία μέσω βίαιων και θανατηφόρων θεαμάτων, με τη συμμετοχή κυρίως σκλάβων ή φυλακισμένων εγκληματιών, συχνά παρά τη θέλησή τους. Οι κανόνες ήταν ελάχιστοι και σχεδιασμένοι να ενισχύουν το θέαμα και τον κίνδυνο. Ο Αυτοκράτορας, με τον αντίχειρα του πάνω ή κάτω (όπως συχνά κάνουμε σήμερα στα κοινωνικά μέσα), ενεργούσε ως διαιτητής και τελικός κριτής. Το αποτέλεσμα μπορούσε να σημαίνει είτε την ελευθερία για έναν σκλάβο, σοβαρό τραυματισμό ή και βίαιο θάνατο.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες γιόρταζαν την ειρήνη, την ελευθερία, την ανθρωπιά και τη συνεργασία. Η Αρένα γιόρταζε την ωμή βία, την εξουσία, τον πολιτικό έλεγχο και την κυριαρχία. Αυτοί οι αγώνες εκφράζουν δύο βαθιά διαφορετικές κοσμοθεωρίες. Επίσης, αποδεικνύουν ότι η ανθρωπότητα έχει επιλογές. Αυτές οι επιλογές αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις του σήμερα, καθώς η ανθρωπότητα έχει συγκεντρώσει τεράστιες δυνάμεις.
Το δίλημμα γίνεται σαφές: Δοξάζουμε την ανθρωπότητα ή την ωμή δύναμη; Χρησιμοποιούμε τις τεράστιες δυνάμεις μας για την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια ή για να προωθήσουμε την κυριαρχία του ενός πάνω στον άλλον, κάνοντας αλαζονική κατάχρηση της εξουσίας;
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την κλιματική κρίση, τη μαζική μετανάστευση, τις αυξανόμενες ανισότητες, την άνευ προηγουμένου τεχνολογική πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και τις νέες απειλές πανδημιών. Είτε θα καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα ενότητας, ειρήνης, αξιοπρέπειας και αμοιβαίου σεβασμού είτε κινδυνεύουμε να διολισθήσουμε σε μια μαύρη τρύπα βαρβαρότητας και βίας.
Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να ακούσουμε το ισχυρό μήνυμα ειρήνης του προέδρου της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ, ο οποίος παρότρυνε τους αθλητές να μεταφέρουν το μήνυμα της γιορτής της ανθρωπότητας, αναβιώνοντας την αρχαία παράδοση της Ολυμπιακής Εκεχειρίας. Η επίκληση αυτή έχει βρει απήχηση σε σημαντικές φωνές, όπως αυτή του Προέδρου Μακρόν, πολυάριθμων βραβευμένων Νομπελίστες, οι οποίοι πρόσφατα ζήτησαν να τηρηθεί ενός λεπτού σιγής κατά τη διάρκεια αυτών των Ολυμπιακών Αγώνων, προκειμένου να αναλογιστούμε την ειρήνη, και θρησκευτικοί ηγέτες, όπως ο Πάπας, που δήλωσε ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων: «Ο πόλεμος είναι ήττα».
