Με εμφανή σημάδια εσωτερικής ασυνεννοησίας και τη σκιά γεωπολιτικών εντάσεων να βαραίνει τις εργασίες της, η Σύνοδος Κορυφής των BRICS στο Ρίο ντε Τζανέιρο χαρακτηρίστηκε από ηχηρές απουσίες, ήπιες τοποθετήσεις και μια διακήρυξη που περισσότερο απέφυγε παρά αντιπαρατέθηκε στα μεγάλα θέματα της εποχής.
Η απουσία των προέδρων της Κίνας και της Ρωσίας, Σι Τζινπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν, ανέδειξε τους τριγμούς στη συνοχή του μπλοκ. Ο Πούτιν συνεχίζει να αποφεύγει τα ταξίδια στο εξωτερικό λόγω του διεθνούς εντάλματος σύλληψης που εκκρεμεί εις βάρος του για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία, ενώ η απουσία του Κινέζου ηγέτη προκάλεσε ερωτήματα για τη δέσμευση του Πεκίνου στον πολυμερή αυτό σχηματισμό.
Η 31σέλιδη διακήρυξη του μπλοκ εκφράζει «σοβαρές ανησυχίες» για την αύξηση των δασμών και τις επιθέσεις στο Ιράν, αλλά αποφεύγει επιμελώς να κατονομάσει τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ, παρά την προφανή εμπλοκή τους. Αντιθέτως, το μόνο σαφές καταδικαστικό μήνυμα απευθύνεται προς την Ουκρανία, για τις επιθέσεις της σε ρωσικό έδαφος, υπογραμμίζοντας την φιλορωσική κλίση της διακήρυξης.
Ο οικοδεσπότης πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα προσπάθησε να στρέψει τη συζήτηση σε παγκόσμια θέματα όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κλιματική αλλαγή, αλλά τα στρατηγικά ρήγματα στο εσωτερικό των BRICS αποδείχθηκαν ισχυρότερα. Η κριτική του προς το ΝΑΤΟ για την αύξηση των αμυντικών δαπανών μέχρι και το 5% του ΑΕΠ συνοδεύτηκε από τη διαπίστωση ότι «είναι πάντα πιο εύκολο να επενδύεις στον πόλεμο παρά στην ειρήνη».
Η διαχείριση των θεμάτων της Μέσης Ανατολής και της Ουκρανίας έγινε με φειδώ, καθώς το μπλοκ φάνηκε να ακολουθεί μια τακτική «χαμηλής πτήσης» σε ό,τι αφορά ευθείες καταγγελίες κατά της Ουάσινγκτον ή της Ιερουσαλήμ. Αναλυτές εκτιμούν πως η μετριοπαθής στάση αντανακλά την επιθυμία πολλών μελών να αποφύγουν την ευθεία αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, ιδίως υπό τη σκιά ενδεχόμενης επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Η απουσία και των ηγετών του Ιράν και της Αιγύπτου —χωρών που προστέθηκαν προσφάτως στο μπλοκ— ενίσχυσε τις επιφυλάξεις για τη μακροπρόθεσμη λειτουργικότητα της διευρυμένης ομάδας. Οι εκκλήσεις για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στη Γάζα, και για λύση δύο κρατών, δεν συνοδεύτηκαν από καμία ρητή πίεση στους εμπλεκόμενους.
Το τελικό αποτέλεσμα της συνόδου αποτυπώνει ένα μπλοκ που μεγαλώνει γρήγορα αλλά πασχίζει να βρει κοινό βηματισμό. Παρά τις φιλόδοξες δηλώσεις περί νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής, η έλλειψη συνοχής και η διστακτικότητα στη λήψη σαφών θέσεων το φέρνουν πιο κοντά στη ρητορική παρά στην ουσιαστική γεωπολιτική επιρροή.
